معرفی پشه آئدس و علائم آن ها
پشه آئدس، عامل انتقال بیماری تب دنگی، برخلاف پشه مالاریا در طول روز، به‌ویژه اوایل صبح و نزدیک غروب، انسان‌ها را می‌گزد. اخیراً گزش این پشه و انتقال تب دنگی به انسان در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به‌طور گسترده مطرح شده است. تب دنگی یک عفونت ویروسی است که بیشتر در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری دیده می‌شود. افراد مبتلا ممکن است علائمی نداشته باشند یا دچار تب بالا، سردرد، بدن درد، حالت تهوع و بثورات جلدی شوند که معمولاً در عرض یک تا دو هفته بهبود می‌یابند. بااین‌حال، برخی از مبتلایان به مراقبت‌های ویژه بیمارستانی نیاز پیدا می‌کنند و در موارد شدید ممکن است منجر به مرگ شود. بهترین روش پیشگیری، اجتناب از گزیدگی توسط پشه است. در حال حاضر، داروهای ضد درد برای مبتلایان تجویز می‌شود و درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد. نهادهای بهداشتی به‌طور شبانه‌روزی تلاش می‌کنند تا با آگاهی‌بخشی و ایجاد مقدمات جلوگیری از انتقال این بیماری، شرایط مقابله با تب دنگی را فراهم کنند.
معرفی پشه آندس
پشه‌های آئدس انواع مختلفی دارند، اما دو گونه‌ی «آئدس آلبوپیکتوس» و «آئدس اجیبتی» بیشتر ویروس‌های خانواده‌ی فلاوی ویرید را انتقال می‌دهند. انتقال تب دنگی عمدتاً توسط آئدس اجیبتی صورت می‌گیرد که در ایران نیز شناسایی شده است. این پشه تنها از انسان تغذیه می‌کند و ماده‌ی آن در تمام طول روز فعال است. زیستگاه‌های مورد علاقه‌ی آئدس شامل گیاه لاکی بامبو، ظرف‌های آب، پلاستیک‌های رها شده و ظروف یک‌بار مصرف است. با جمع شدن مقدار کمی آب در این مناطق، پشه به سرعت تخم‌ریزی کرده و رشد آن از کنترل خارج می‌شود.
راه های انتقال ویروس تب دنگی
ویروس دنگی از طریق نیش پشه‌های ماده‌ی آلوده، عمدتاً آئدس اجیبتی، به انسان منتقل می‌شود. همچنین، پشه‌ی آلوده با تغذیه از خون فرد مبتلا، ویروس را به دیگران انتقال می‌دهد. در برخی موارد، ویروس از مادر باردار آلوده به جنین منتقل می‌شود که می‌تواند باعث زایمان زودرس، وزن کم و ناراحتی جنین شود. به‌ندرت، ویروس از طریق فرآورده‌های خونی، اهدای عضو و انتقال خون منتقل می‌شود.
علائم تب دنگی
اغلب مبتلایان به تب دنگی علائم خفیف یا بدون علائم هستند و در عرض 1 تا 2 هفته بهبود می‌یابند. علائم معمولاً 4 تا 10 روز بعد از عفونت شروع شده و 2 تا 7 روز طول می‌کشند. افرادی که برای بار دوم به ویروس آلوده می‌شوند، بیشتر در معرض خطر دنگی شدید قرار دارند. علائم شامل تب بالا (40 درجه سانتیگراد)، سردرد شدید، درد پشت چشم، دردهای عضلانی و مفاصل، حالت تهوع، استفراغ، تورم غدد و کهیر است.
علائم شدید دنگی که معمولاً پس از از بین رفتن تب ظاهر می‌شوند، عبارت‌اند از: درد شدید شکم، استفراغ مداوم، تنفس سریع، خونریزی لثه یا بینی، خستگی، بی‌قراری، وجود خون در استفراغ یا مدفوع، تشنگی زیاد، پوست رنگ پریده و سرد، و احساس ضعف. افراد با علائم شدید باید به سرعت تحت مراقبت‌های ویژه پزشکی قرار بگیرند. احساس خستگی تا چند هفته پس از بهبود طبیعی است.
راه‌های جلوگیری از ابتلا به تب دنگی
-
محافظت از محیط زندگی:
- پوشاندن پنجره‌ها و درها با توری سالم.
- جمع‌آوری پلاستیک‌ها و ظروف یک‌بار مصرف.
- خالی و خشک کردن ظرف‌های آب در محیط باز.
- خشک و تمیز کردن چاله‌ها و مکان‌های پر از آب.
-
سمپاشی و نظافت:
- سمپاشی دوره‌ای در خانه‌های حیاط‌دار و باغ‌ها.
- خالی و خشک نگه داشتن زیرگلدانی‌ها.
- تمیز نگه داشتن محیط داخلی خانه و جلوگیری از مرطوب شدن گوشه‌ها.
-
استفاده از تجهیزات محافظتی:
- استفاده از پشه‌بند هنگام خواب، به‌ویژه برای کودکان.
- استفاده از قرص پشه‌کش و دستگاه‌های دورکننده‌ی حشرات.
- نصب برگه‌ها و کارت‌های جذب کننده‌ی حشرات در بالکن، حیاط و ورودی‌های خانه.
-
پوشش مناسب:
- پوشیدن لباس‌های نخی و گشاد به رنگ روشن در بیرون از خانه.
- استفاده از لباس‌های بلند برای پوشاندن کامل بدن.
- استفاده از اسپری‌ها و قلم‌های ضد گزیدگی و دافع حشرات روی پوست.
-
حفظ بهداشت و دفع زباله:
- خروج زباله‌ها به‌صورت مناسب و در کیسه‌های در بسته.
- شستشو و خشک کردن سطل‌های زباله پس از هر بار تخلیه.
-
نگهداری تجهیزات تهویه:
- تمیز و سمپاشی فیلترها و مجاری هوای فن‌کوئل، اسپیلت و کولر.
- پوشاندن ورودی‌های هوا با توری مناسب.
-
حفظ سلامت بدن:
- نوشیدن مایعات زیاد برای حفظ بهترین حالت بدن جهت مبارزه با ویروس‌ها.
تب دنگی و ثبت یک مرگ/ چه کسانی می توانند واکسن بزنند؟
وزیر بهداشت:
🔹«این بیماری ممکن است دیر یا زود اپیدمی شود».
طلعت مختاری، ویروس‌شناس فرمود:
🔹«اغلب این بیماری بدون علامت است، اما می‌تواند با تب و سردرد و حتی دانه‌های جلدی و خونریزی همراه باشد. واکسن این بیماری وجود دارد، اما به دلیل محدود بودن به افرادی می‌زنند که یک بار به این بیماری دچار شده باشند.
🔹این بیماری از طریق تنفس منتقل نمی‌شود. اگر فرد مبتلا در مراحل اولیه بیماری باشد به این معنی که ویروس در جریان خون او باشد، در اثر گزش بندپا از خون بیمار ویروس تکثیر می‌شود و به فرد دیگر منتقل می‌شود.»
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت:
🔹 «تاکنون تنها یک مورد فوت براثر این بیماری داشتیم که مربوط به خانمی بالای ۸۰ سال بوده که در امارات مبتلا و به کشور بازگشته بود.»
🔹 درمان این بیماری پیچیده نیست و می‌توان با مصرف مایعات و استامینوفن آن را کنترل و درمان کرد. اما آنچه اصلا نباید در دوره این بیماری مصرف کرد؛ ژلوفن، بروفن و آسپرین است.
🔹مصرف مایعات دارای اهمیت است و با سرم درمانی می‌توان شدت علائم را کاهش داد، احتمال مرگ‌ومیر در این بیماری تنها یک درصد است.
عرشی، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت:
🔹«نوبت اول ابتلا به این بیماری خفیف‌تر است، اما در موارد ابتلای مجدد، بیماری مهلک‌تری ایجاد می‌کند که خطر جانی دارد.»
🔹 ۲ واکسن برای این بیماری دارای تاییدیه وزارت بهداشت هستند، اما تعداد این واکسن‌ها محدود است و تنها به افرادی تزریق می‌شود که یک بار این بیماری را گرفته باشند.
🔹همچنین تزریق واکسن تب دنگی بیشتر به افراد ۶ تا ۱۶ ساله توصیه می شود.
